Uprawnienia architektoniczne – definicja
Uprawnienia architektoniczne to uprawnienia zawodowe do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie na terenie Polski. Nadawane są przez okręgowe komisje kwalifikacyjne IARP po spełnieniu wymagań związanych z wykształceniem oraz odbyciem odpowiedniej praktyki zawodowej.
Uprawnienia architektoniczne są niezbędne do pełnienia funkcji głównego projektanta obiektów budowlanych, pełnienia nadzoru autorskiego, inwestorskiego oraz kierowania robotami budowlanymi w odniesieniu do architektury.
Rodzaje i zakresy uprawnień architektonicznych
Zgodnie z ustawą Prawo budowlane przyznawane są dwa zasadnicze rodzaje uprawnień architektonicznych:
- uprawnienia architektoniczne do projektowania
- uprawnienia architektoniczne do kierowania robotami budowlanymi w zakresie architektury obiektów budowlanych
Dodatkowo wśród wymienionych rodzajów uprawnień architektonicznych można wyróżnić zakresy: uprawnienia bez ograniczeń i uprawnienia w ograniczonym zakresie.
- uprawnienia architektoniczne bez ograniczeń umożliwiają ich posiadaczowi projektowanie architektoniczne obiektów budowlanych lub kierowanie robotami budowlanymi związanymi z architekturą obiektu
- uprawnienia architektoniczne w ograniczonym zakresie dają możliwość projektowania architektonicznego lub kierowania robotami powiązanymi z architekturą obiektów budowlanych, których łączna kubatura nie przekracza 1000 m3 i zlokalizowane zostały na terenach zabudowy zagrodowej
Wymagania – wykształcenie i praktyka
Uzyskanie uprawnień architektonicznych wymaga odpowiedniego wykształcenia oraz odbycia praktyki zawodowej. Wymagania te zostały określone w rozporządzeniu w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie.
- uprawnienia do projektowania bez ograniczeń wymagają ukończenia studiów drugiego stopnia na kierunku architektura lub architektura i urbanistyka oraz odbycia 1 roku praktyki zawodowej przy projektowaniu architektonicznym i rocznej praktyki na budowie
- uprawnienia do kierowania bez ograniczeń wymagają ukończenia drugiego stopnia studiów wyższych na kierunku architektura lub ewentualnie architektura i urbanistyka oraz odbycia półtorej roku praktyki wykonawczej na budowie. W przypadku natomiast ukończenia studiów pierwszego stopnia na wymienionych kierunkach, wymagany okres praktyki na budowie wydłuża się do 3 lat.
- Dla uprawnień w ograniczonym zakresie oraz uprawnień łączonych wymagania praktyki oraz wykształcenia są nieco inne.
Egzamin na uprawnienia architektoniczne
Uzyskanie uprawnień w specjalności architektoniczne wiąże się z koniecznością przejścia procesu kwalifikacyjnego oraz zdania egzaminu.
Egzamin składa się z części pisemnej w formie testu jednokrotnego wyboru. Testy sprawdzają wiedzę kandydatów z zakresu obowiązujących przepisów i uwarunkowań prawnych.
Kolejnym etapem jest egzamin ustny, podczas którego sprawdzane są praktyczne umiejętności kandydatów nabyte podczas kariery zawodowej w projektowaniu architektonicznym lub wykonywaniu obowiązków na terenie budowy.
Izba Architektów RP – IARP
Architekci posiadający uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej zrzeszeni są w branżowym samorządzie zawodowym – Izbie Architektów RP. Aktywne członkostwo w izbie architektów jest warunkiem koniecznym by projektant mógł zgodnie z ustawą Prawo budowlane sprawować samodzielne funkcje techniczne w budownictwie. Na koniec 2018 roku Izba Architektów zrzeszała ponad 12 500 członków.
Głównymi celami statutowymi IARP są ochrona przestrzeni i architektury oraz kontrolowanie należytego wykonywania zawodu architekta łącznie z przestrzeganiem zasad etyki zawodowej przez wszystkich jej członków.
Organy IARP
Samorząd zawodowy architektów RP dzieli są na organy sprawujące określone w ustawie zadania.
Krajowa Rada Izby
Kieruje działalnością Krajowej Izby Architektów oraz reprezentuje ją na zewnątrz w granicach ustalonych ustawą, statutem i odpowiednim regulaminem. Krajowa Rada wybierana jest zgodnie z ustawą i stosownym regulaminem.
Skład Krajowej Rady Izby tworzą: prezes i członkowie wybrani przez Krajowy Zjazd Izby.
Krajowa Komisja Rewizyjna
Krajowa Komisja Rewizyjna kontroluje działalność statutową Krajowej Izby i nadzoruje działalność okręgowych komisji rewizyjnych. Działa na podstawie ustawy, statutu i odpowiedniego regulaminu. Krajowa Komisja Rewizyjna wybierana jest zgodnie z ustawą i regulaminem.
Skład Prezydium Krajowej Komisji Rewizyjnej tworzą: przewodniczący, wiceprzewodniczący i sekretarz.
Krajowa Komisja Kwalifikacyjna
Krajowa Komisja Kwalifikacyjna sprawuje przewidziane w ustawie działania Krajowej Izby w zakresie nadawania uprawnień zawodowych i nadzoruje działalność okręgowych komisji kwalifikacyjnych. Działa w granicach ustalonych ustawą, statutem, odpowiednimi regulaminami.
Skład prezydium Krajowej Komisji Kwalifikacyjnej tworzą: przewodniczący, wiceprzewodniczący oraz sekretarz.
Krajowy Sąd Dyscyplinarny
Krajowy Sąd Dyscyplinarny zajmuje się rozpatrywaniem spraw z zakresu odpowiedzialności dyscyplinarnej oraz zawodowej jako sąd drugiej instancji i jako sąd pierwszej instancji w sprawach członków organów Izby, działa w granicach ustalonych ustawą, rozporządzeniem ministra, statutem i odpowiednim regulaminem.
W skład Prezydium Krajowego Sądu Dyscyplinarnego tworzą: przewodniczący, trzech wiceprzewodniczących oraz sekretarz.
Krajowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej
Krajowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej kontroluje prace okręgowych rzeczników odpowiedzialności zawodowej. Krajowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej wybierany jest i działa zgodnie z ustawą i regulaminami.